όρπη

η, ΝΜΑ

1. μετάλλινο, συνήθως, εξάρτημα και κόσμημα, συνδυασμένο με περόνη, που χρησιμεύει για σύνδεση τών δύο άκρων ιμάντα, ζώνης ή και ενδύματος, το θηλυκωτήρι, η καρφίτσα, η κόπιτσα, η αγκράφα

2. (στην αρχ.) κόσμημα με το οποίο οι αρχαίοι συγκρατούσαν το ένδυμα στον δεξιό ή και στους δύο ώμους ή στο στήθος ή στον ζωστήρα, κόσμημα που εμφανίστηκε κατά τους μυκηναϊκούς χρόνους με τη μορφή τής απλής παραμάνας και διαδόθηκε αργότερα, αποκτώντας πιο σύνθετη μορφή

νεοελλ.

1. στρ. ο πόρπαξ

2. ναυτ. μεταλλικός κρίκος στο κατάστρωμα ή στα πλευρά μικρού σκάφους στον οποίο στερεώνονται με δέσιμο διάφορα σχοινιά, κν. μάπα

αρχ.

1. περόνη για διατρύπηση («πόρπας λαβοῡσας, τὰς ταλαιπώρους κόρας κεντοῡσιν», Ευρ.)

2. καρφίτσα για μαλλιά («ἢ πόρπη τις ἢ ταινία τὸ ἄφετον τῆς κόμης συνδέουσα», Λουκ.)

3. διακοσμητικό και συμβολικό έμβλημα βασιλέων καθώς και Ρωμαίων αξιωματούχων («καὶ ἀπέστειλεν αὐτῷ πόρπην χρυσῆν, ὡς ἔθος ἐστὶ δίδοσθαι τοῑς συγγενέσι τῶν βασιλέων», ΠΔ).

[ΕΤΥΜΟΛ. Η λ. πόρπη πιθ. < *πόρ-πρ-ᾱ έχει σχηματιστεί από τη μηδενισμένη βαθμίδα τής ρίζας περ- τού πείρω* «διαπερνώ, διατρυπώ» με εκφραστικό διπλασιασμό πορ-].

————————

ὄρπη (Α)

(κατά τον Ησύχ.) «σίδηρος, ἐν ᾧ τὸν ἐλέφαντα τύπτουσιν».

[ΕΤΥΜΟΛ. Ο τ. συνδέεται πιθ. με τη λ. ἅρπη «δρεπάνι»].